Diagramy sieciowe to chleb powszedni dla każdego kto pracuje z sieciami komputerowymi na co dzień ale nie tylko. Topologie pomagają nam w zrozumieniu tego, jak działają sieci zarówno z perspektywy fizycznych połączeń, jak i w wyższych warstwach logicznych. Odpowiednio przygotowana topologia powinna dać nam wgląd w to co się dzieje oraz umożliwić troubleshooting, nawet w najbardziej skomplikowanych i dużych sieciach.
Dlaczego warto?
Najpierw krótko wyjaśnijmy dlaczego w ogóle warto to robić. Wyobraź sobie, co by było gdyby nikt nie tworzył i nie aktualizował dokumentacji topologii połączeń – sprawne i bezawaryjne działanie sieci byłoby wręcz niemożliwe. Zadaniem prawie niewykonalnym byłoby też dokonywanie jakichkolwiek usprawnień oraz wymian sprzętu.
Nawet jeżeli sieć jest spięta w zadbany sposób to i tak warto robić dokumentację, gdyby np. do naszego zespołu w firmie miał dołączyć ktoś nowy — dzięki dokumentacji jego wdrożenie będzie prostsze. Możliwa będzie również współpraca zespołowa bez zbędnych pomyłek i tracenia czasu, gdyż wszystko będzie jasne i zrozumiałe.
Wyobraź sobie, że w serwerowni jak powyżej bez dokumentacji zlecasz komuś aby przepiął jakiś kabel 🙂 Ryzyko pomyłki i przerwy w działaniu usług jest bardzo wysokie.
Narzędzia
Dzięki odpowiedniemu wybranemu przez nas oprogramowaniu oraz po zdobyciu wprawy w tworzeniu diagramów będziemy w stanie tworzyć dobrą dokumentację.
Mapując topologię możemy umieścić na niej między innymi takie informacje jak:
- symbole urządzeń,
- nazwy urządzeń,
- interfejsy sieciowe wraz z oznaczeniem,
- adresy IP,
- maski sieciowe,
- informacje z protokołu STP jak Bridge ID,
- VLAN ID,
- obszary protokołu routingu jak np. obszary w OSPF,
- agregacje połączeń,
- rodzaj połączenia fizycznego np. miedziane, światłowodowe, radiowe,
- typ połączenia np. trunk, access,
- dowolne inne wybrane przez nas parametry techniczne np. peeringi w BGP, rozgłaszane prefiksy, koszt ścieżki, route-map’y, listy ACL, prefiks listy itd.
- dowolne inne parametry nietechniczne (dobrym pomysłem może być stosowanie kodowania kolorami danych obszarów w sieci i firmie).
To tylko wierzchołek góry lodowej, gdyż to jakie informacje zamieścimy na diagramie zależy tylko od nas. Według dobrych praktyk powinniśmy zamieścić tam kluczowe informacje, tak aby nawet osoba która tej sieci wcześniej nie znała była w stanie się tam odnaleźć. Pamiętajmy też, że nie warto przesadzać i zamieszczać tam zbyt wielu informacji. Zaciemni to tylko obraz sytuacji i główny sens topologii będzie rozmyty.
Poniżej przedstawię i krótko scharakteryzuję kilka najbardziej popularnych narzędzi do diagramowania dostępnych w internecie.
Microsoft Visio
Microsoft Visio to program do tworzenia diagramów i schematów, używany do tworzenia różnego rodzaju wizualizacji, takich jak diagramy przepływu, diagramy sieciowe, diagramy UML i inne. Program oferuje szeroką gamę narzędzi i szablonów, dzięki którym można łatwo tworzyć profesjonalnie wyglądające dokumenty. Visio pozwala również na import i eksport różnych typów plików, w tym plików XML i plików z programu Microsoft Excel. Program jest dostępny jako osobny produkt lub jako część pakietu Microsoft365.
Lucidchart
Lucidchart to internetowa aplikacja do tworzenia diagramów, schematów i prototypów. Może być używana do tworzenia różnego rodzaju diagramów, takich jak diagramy przepływu, diagramy UML, diagramy sieciowe i wiele innych. Aplikacja jest dostępna za pośrednictwem przeglądarki internetowej, co oznacza, że nie trzeba jej instalować na swoim komputerze. Lucidchart oferuje szereg narzędzi do tworzenia i edytowania diagramów, a także umożliwia współpracę z innymi osobami nad tymi samymi dokumentami. Program jest często używany w biznesie do tworzenia prezentacji i dokumentów, a także w edukacji do tworzenia diagramów i schematów.
Moim zdaniem jest to najlepsze narzędzie. Jeżeli pogodzimy się z ceną to mamy naprawdę mocne rozwiązanie, w którym narysujemy wszystko szybko, sprawnie, i co najważniejsze, profesjonalnie.
Microsoft PowerPoint
Narzędzie uruchamiane w przeglądarce lub w aplikacji desktopowej, nie zostało bezpośrednio stworzone do tworzenia diagramów lecz można je do tego przystosować.
Diagrams.net (dawniej draw.io)
Narzędzie uruchamiane w przeglądarce lub w aplikacji desktopowej, niesłużące wyłącznie do diagramów sieci, z którego korzysta większość użytkowników prywatnych i małych firm.
Moim zdaniem jest to drugie w kolejności najlepsze narzędzie. Pomimo tego, że jest darmowe ma prawie takie same możliwości jak opisany wcześniej Lucidchart.
Cisco Packet Tracer
Aplikacja służąca do symulacji sieci komputerowych, w której można rysować diagramy przy okazji tworzenia topologii, lecz tylko korzystając z wbudowanych tam urządzeń Cisco. Może się przydać głównie w nieskomplikowanych topologiach rysowanych na szybko. Największa zaleta tej aplikacji to oczywiście jej walor edukacyjny.
Visual Paradigm
Jest to zaawansowane narzędzie służące do tworzenia diagramów i modelowania systemów. Może być używane do projektowania i zarządzania bazami danych. Dostępna jest również darmowa wersja online programu, która umożliwia tworzenie darmowych diagramów bez ograniczeń takich jak liczba diagramów czy rozmiar pliku projektu.
SmartDraw
Jest to program do tworzenia rysunków i diagramów, który oferuje szereg narzędzi i szablonów do projektowania różnych typów dokumentów, takich jak diagramy, mapy myśli, schematy blokowe, wykresy i wiele innych. Program umożliwia łatwe tworzenie profesjonalnych dokumentów za pomocą prostych narzędzi do rysowania i zaawansowanych funkcji edycji. Można go używać zarówno dla celów osobistych, jak i biznesowych. SmartDraw jest dostępny w wersji na komputery stacjonarne, jak i w wersji online, która umożliwia tworzenie i edycję dokumentów z dowolnego miejsca z dostępem do Internetu. Program jest popularny wśród specjalistów z różnych dziedzin, takich jak inżynierowie, architekci, projektanci i menedżerowie, którzy potrzebują narzędzi do tworzenia profesjonalnych dokumentów zawierających rysunki i diagramy.
ConceptDraw
Program oferuje szeroki wybór gotowych szablonów i bibliotek symboli, które ułatwiają i przyspieszają tworzenie różnych typów dokumentów.
Creately
Dzięki zaawansowanym możliwościom, takim jak relacje z bazą danych, formuły i inteligentne reguły Creately jest w rzeczywistości inteligentną platformą no-code, która pozwala budować i modelować dowolne rozwiązania dla wyzwań zespołu. Creately jest zaufane przez ponad 5 milionów użytkowników i jest używane przez wiodące organizacje, w tym Netflix, Amazon, NASA, Disney i PayPal.
Porównanie
Dane przedstawione w tabeli poniżej są aktualne na dzień publikacji artykułu (styczeń 2023).
| Narzędzie | Cena | Zalety | Wady |
|---|---|---|---|
| Microsoft Visio | Płatny, €4.20/€12.60 miesięcznie | ✅ Profesjonalnie wyglądające diagramy, duża biblioteka symboli ✅ Integracja z Office 365 co za tym idzie z całą organizacją i OneDrive | ❌ Sporo płatne ❌ Nie ma aplikacji na macOS, możliwość pracy tylko przez przeglądarkę ❌ Dość skomplikowane w porównaniu do innych narzędzi |
| Lucidchart | Darmowy (ograniczony) / płatny, $7.95 miesięcznie | ✅ Najbardziej profesjonalny wygląd diagramu ze wszystkich narzędzi (domyślnie) ✅ 2 GB chmura na przechowywanie diagramów, bezpieczeństwo posiadania backupu każdej zmiany i możliwość powrotu do wersji, „podwójny kosz” ✅ Oferuje diagramy nie tylko sieciowe, ale też całych organizacji, chmur, struktur ✅ Można dodawać swoje symbole, lub korzystać z templates które są dodawane przez twórców ✅ Przyjemnie i intuicyjnie się w nim pracuje ✅ Bogate możliwości udostępniania | ❌ Cena, 400 zł za rok ❌ Mocno ograniczona wersja darmowa |
| Microsoft PowerPoint | Darmowy, mając Office 365 -wersja na komputer, nie mając wersja online | ✅ Darmowy i wszechobecny program, praktycznie każdy go ma i umie obsługiwać | ❌ Nie jest narzędziem typowo stworzonym do projektowania diagramów ❌ Uboższe opcje eksportu grafik w porównaniu do innych narzędzi ❌ Nie ma w bibliotece żadnych symboli urządzeń sieciowych żadnych |
| diagrams.net (dawniej draw.io) | Darmowy | ✅ Narzędzie jest darmowe, a wcale nie odstaje dużo od Lucidcharta ✅ Pracuje się na nim podobnie wygodnie jak na Lucidcharcie ✅ Open-source | ❌ Brak własnej chmury, ale możliwość zapisu do Google Drive, OneDrive, lokalnie etc. ❌ Nie ma tak bogatych opcji udostępniania |
| Cisco Packet Tracer | Darmowy | ✅ Darmowy program ✅ Całkiem schludnie wyglądające diagramy, można dodawać komentarze i opisy ✅ Bardzo szybko można narysować topologię | ❌ Tylko urządzenia Cisco ❌ Diagramy nie wyglądają najbardziej profesjonalnie |
| Visual Paradigm | Darmowy/płatny (wersja komercyjna) | ✅ Darmowy | ❌ Przypomina ograniczoną wersję draw.io |
| SmartDraw | Płatny, $9.95 miesięcznie | ✅ Tworzenie dokumentacji szaf Rack | ❌ Nie jest najlepiej zoptymalizowana ❌ UI mogło by zostać ulepszone |
| ConceptDraw | Płatny, $199 jednorazowo | ✅ Proste w obsłudze | ❌ Nie jest najlepiej zoptymalizowana |
| Creately | Darmowy/płatny $5 miesięcznie | ✅ Ma wersję darmową, ale ograniczoną | ❌ Mała ilość integracji z innymi serwisami |
Jak widziałeś, niektóre narzędzia domyślnie używają bardziej „rzeczywistych” ikon i symboli – czyli wyglądających fizycznie jak urządzenia, a inne bardziej „książkowych”, mniej przypominających realne urządzenia, a bardziej przyjęte w branży symbole. Jest to natomiast rzecz, którą można zmienić importując własny zestaw ikon do programu.
Nie wspomniałem o wszystkich możliwych narzędziach do tego celu gdyż nie sposób jest to zrobić i nie taki był mój cel. Wyszukałem te, które są w jakiś sposób popularne i wymieniane przez sieciowców. Na rynku pojawia się sporo narzędzi bardzo podobnych do siebie ceną/możliwościami, a często różniących się jedynie interfejsem GUI w przeglądarce internetowej.
Warto też wspomnieć, że można tez użyć innych dowolnych edytorów graficznych jak GIMP, Microsoft Paint (😅) i podobne. Nie rozszerzam zbytnio tego tematu, gdyż nie są one dedykowanymi narzędziami do tego typu diagramów. Podobnie będzie z bardziej korporacyjnymi narzędziami, które mają możliwość tworzenia schematów blokowych itd. Na szybko możesz również narysować topologię ręcznie na kartce papieru lub cyfrowo w zależności od potrzeb.
Podsumowanie
Jak widzisz zatem wybór na rynku narzędzi do diagramowania jest duży. Jedno jest pewne – z każdym z nich będziesz w stanie osiągnąć swój docelowy satysfakcjonujący Cię efekt. Różnić się będzie sposób w jaki to osiągniesz. W jednym narzędziu będzie to szybciej i prościej, a w innym trudniej i dłużej. Za niektóre będzie trzeba zapłacić, a za inne nie.
Podsumowując – najpierw określ swoje potrzeby, wymagania i oczekiwania wobec narzędzia oraz to jaki efekt chcesz osiągnąć. Na tej podstawie wybierz odpowiednie rozwiązanie. Mam nadzieję, że tym artykułem pomogłem Ci w wyborze.
Personalizacja diagramów
W opisanych w artykule pokazałem różne ustawienia diagramów i grafik. Dobrym podejściem może być też jednak personalizacja ikon używając własnych lub korzystanie z ustandaryzowanych grafik danego producenta. Przeczytasz o tym w naszym darmowym NSSletterze – mailingu dla sieciowców głodnych wiedzy.
Dołączając uzyskasz dostęp również do archiwum – tematykę tego artykułu rozszerzyliśmy w NSSletterze #18. Rozwiń swoją wiedzę już teraz i zapisz się używając formularza poniżej.
Używam w pracy VISIO z różnymi bibliotekami symboli sieciowych, których pełno jest w sieci. trzeba tylko poszukać odpowiednie dla siebie biblioteki – szablony (Visio stencils). Visio potrafi bardzo dużo, trzeba odpowiednio sobie zaplanować rysunki i schematy, używać warstw i da się to wszystko fajnie rozrysować. Symbole są skalowalne, więc nie ma problemu z powiększaniem/pomniejszaniem rysunków. Oprócz tego w Visio są dostępne szablony od producentów z front-panelami urządzeń rackowych i na ten podstawie można sobie pięknie rozrysowywać całe szafy RACK, łącznie z panelami kablowymi, organizerami, UPS, listwami AC itp.. Można wersjonować pliki, współtworzyć je, a rysunki wstawiać do innych programów ze środowiska MS Office.
Dzięki za wartościowy i wzbogacający artykuł komentarz Olo! W pełni się z Tobą zgadzam, Visio jest świetnym narzędziem do wielu zastosowań. Również używałem go w pracy. Niemniej jednak nie każdy lubi lub używa środowiska Office 365 zatem też i Visio, stąd też przedstawiłem inne alternatywne i ciekawe rozwiązania. Temat szablonów o którym wspomniałeś poruszyłem w naszym NSSletterze #18 😌
Też regularnie używam Visio i oferuje on naprawdę dużo możliwości. Mimo to rozumiem dlaczego sieciowcy ogólnie nie przepadają za nim. Nie jest to 'plug-and-play’ – trzeba zainwestować trochę czasu i połapać się w ustawieniach. Ja sam potrzebowałem kilku lat zbierania „dobrych praktyk” żebym zaczął się czuć w Visio swobodnie.